“หมอผ่าตัดที่ดี นอกจากจะต้องผ่าตัดให้เก่งแล้ว
ยังต้องดูแลคนไข้ให้ไม่ต้องผ่าตัดได้ด้วย”

“คนไข้แต่ละคนมีความต้องการการรักษา หรือการบริหารร่างกายไม่เหมือนกัน เราจำเป็นต้องวิเคราะห์อย่างดี เพื่อที่จะได้แนะนำสิ่งที่เป็นประโยชน์และเหมาะสมที่สุดกับคนไข้” ความคิดเห็นที่มาจากประสบการณ์การทำงานในอาชีพแพทย์ ของ นพ.ชัยยศ ทิรานนท์ ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ ผู้ชำนาญการด้านศัลยศาสตร์กระดูกสันหลัง ชี้ให้เห็นถึงความใส่ใจเพื่อผลลัพธ์ที่น่าพอใจสำหรับคนไข้ นอกจากนี้คุณหมอยังถ่ายทอดเรื่องราวที่น่าสนใจเอาไว้

• สนใจเศรษฐกิจ แต่คุณแม่อยากให้เรียนหมอ

ย้อนไปสมัยยังเรียนอยู่ที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา เป็นที่รู้กันว่า ในสมัยนั้นเด็กโรงเรียนนี้มักเลือกเรียนต่อระดับมหาวิทยาลัยอยู่ไม่กี่คณะ แรกเริ่ม นพ.ชัยยศสนใจคณะเศรษฐศาสตร์ เพราะช่วงนั้นสนใจเรื่องเศรษฐกิจ ประกอบกับอยู่ในช่วงที่ประเทศประสบวิกฤตต้มยำกุ้ง และไอเอ็มเอฟ แต่ความตั้งใจนี้จำต้องถูกพับเก็บ

“ถึงผมจะสนใจเศรษฐศาสตร์ แต่คุณแม่อยากให้เรียนหมอมากกว่า ถ้าไม่เรียนผมอาจเข้าบ้านไม่ได้ (หัวเราะ) แต่ผมก็โอเคนะครับ อย่างน้อยก็เป็นคณะที่ไม่ได้ฝืนเราจนเกินไป เพื่อน ๆ ก็เข้าคณะแพทย์ฯ กันเกือบสามในสี่ของห้องเลย ตอนวัยรุ่นผมจะติดเพื่อน เลยทำให้เรียนสนุก และยิ่งสนใจมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะทำให้เราเข้าใจร่างกายของตัวเอง แล้วยังนำความรู้มาดูแลคนในครอบครัวได้ด้วยครับ

“ผมสนใจออร์โธปิดิกส์ เพราะชอบโครงสร้าง ชอบหุ่นยนต์ ชอบการทำงานกับสิ่งที่จับต้องได้ชัดเจน ซึ่งกระดูกคือสิ่งที่ใกล้เคียงที่สุด ก็เลยเลือกเรียนสาขานี้ ส่วนอนุสาขา ผมเลือกสิ่งที่ตัวเองผ่าตัดได้ดี ทำแล้วเข้ามือ นั่นก็คือ กระดูกสันหลัง ซึ่งทุกวันนี้ก็ไม่รู้สึกเสียใจที่มาเรียน พอได้ทำงานตรงนี้จริง ๆ เราก็พบว่าตอนนี้เราอยู่ถูกที่แล้วครับ” คุณหมอเอ่ยอย่างมั่นใจ

• ทำอย่างไร เมื่อคนไข้ปวดหลัง มาจากพฤติกรรมทำตัวเอง

จากประสบการณ์การการรักษาคนไข้ของคุณหมอชัยยศ พบว่าคนที่มีปัญหาปวดหลัง ส่วนมากมีสาเหตุมาจากวิถีชีวิต และพฤติกรรมของคนไข้เอง ซึ่งถ้าหากได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องเหมาะสมก็จะทำให้คุณภาพชีวิตของคนไข้ดีขึ้น

“โรคเกี่ยวกับกระดูกสันหลังที่พบบ่อยมีสองกลุ่มใหญ่ ๆ กลุ่มแรกคือโรคที่เกิดจากความเสื่อม อย่างหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม หมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนหรือแตก หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท สองคือกลุ่มโรคและอาการที่เกิดจากออฟฟิศซินโดรม ปวดคอ บ่า ไหล่ สะบัก”

“ปัญหาเหล่านี้มาจากวิถีชีวิต และท่าทางการใช้ชีวิตประจำวันที่ไม่เหมาะสม รวมไปถึงความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่ไม่ดีพอ น้ำหนักตัว และพันธุกรรมอาจจะมีส่วนบ้าง มีการศึกษาพบว่ามนุษย์เราแต่ละคน เกิดมามีความแข็งแรงของส่วนต่าง ๆ ไม่เท่ากัน รวมไปถึงกระดูก หมอนรองกระดูก และข้อต่อต่าง ๆ ด้วยครับ”

• หมอผ่าตัด ที่อยากช่วยคนไข้ให้ไม่ต้องผ่าตัด

สำหรับแนวทางการรักษา นพ.ชัยยศเน้นการบูรณาการองค์ความรู้และการรักษาเพื่อให้ได้ประสิทธิผลในระยะยาวเป็นหลัก คุณหมอจึงใส่ใจในการตรวจวินิจฉัยคนไข้เพื่อเลือกแนวทางที่เหมาะสม

“ผมมักจะประเมินและดูความต้องการของคนไข้เป็นหลักครับ ผมเชื่อว่าโรคทางกระดูกสันหลังที่จำเป็นจะต้องได้รับการผ่าตัดมีไม่เยอะ คนไข้ส่วนมากจะมีอาการดีขึ้นได้ด้วยการปรับวิถีชีวิตและการออกกำลังกาย แต่ในกรณีที่มีข้อบ่งชี้ว่าจำเป็นต้องผ่าตัด ผมก็จะใช้วิธีผ่าตัดในการรักษาครับ”

หมอผ่าตัดที่ดี ในมุมมองของคุณหมอชัยยศ นอกจากจะต้องผ่าตัดให้เก่งแล้ว ยังต้องดูแลคนไข้ให้ไม่ต้องผ่าตัดได้ด้วย ด้วยความต้องการที่จะช่วยให้คนไข้กลับมาใช้ชีวิตได้สมบูรณ์ที่สุดเท่าที่จะทำได้ จึงพยายามหาความรู้เพิ่มเติม ในศาสตร์ที่จะสามารถนำมาปรับให้เข้ากับวิชาชีพของตัวเอง อาทิ การออกกำลังกาย โยคะ พิลาทิส จัดกระดูก ซึ่งเน้นการเสริมสร้างความแข็งแรงและปรับท่าทางในการใช้ชีวิตประจำวัน 

“พอได้ศึกษาจริง ๆ ก็พบว่า คนไข้แต่ละคนมีความต้องการการรักษา หรือการบริหารร่างกายไม่เหมือนกัน เราจำเป็นต้องวิเคราะห์อย่างดี เพื่อที่จะได้แนะนำสิ่งที่เป็นประโยชน์และเหมาะสมที่สุดกับคนไข้ พอมีความรู้ในด้านอื่น ๆ ด้วย ผมรู้สึกว่าตัวเองเข้าใจปัญหาของคนไข้มากขึ้น และกลายเป็นหมอที่สมบูรณ์ขึ้นครับ”

“ตลอดการทำงานของผม อาชีพหมอกระดูกสันหลังสามารถช่วยชีวิตและเปลี่ยนชีวิตคนไข้ได้จริงครับ บางรายจากที่เป็นคนไข้ติดเตียง พอผมช่วยผ่าตัดรักษา ก็กลับมาเดินได้ กลับมายิ้มแย้ม กลับมาทำงานดูแลครอบครัวได้ เรารักษาได้ทัน ช่วยให้เขาไม่ต้องพิการ ได้เห็นกับตาว่าชีวิตของเขาดีขึ้นจริง ๆ นั่นเท่ากับว่าได้บรรลุความตั้งใจและความพยายามของผมแล้ว”

จากความสำเร็จในการช่วยเหลือคนไข้ ได้กลายเป็นแรงใจชิ้นโต ทั้งยังตอกย้ำความคิดที่ว่า ตนนั้นอยู่ถูกที่ถูกทางแล้ว นั่นเอง 

• คุณหมอกระดูกผู้หลงใหลรสชาติและเรื่องราวของไวน์

ใครได้ยินก็คงคาดไม่ถึงว่าคุณหมอชัยยศ ชื่นชอบการดื่มและศึกษาไวน์จากทุกพื้นที่ทั่วโลก

“ไวน์ก็เหมือนศิลปะ คนทำไวน์ก็คือศิลปิน ศิลปินแต่ละคนจะสร้างผลงานของตัวเองออกมาแตกต่างกัน ต่อให้เป็นองุ่นที่ปลูกอยู่แถวติดกัน แต่ถ้ากรรมวิธีการผลิตต่างกัน ไวน์ที่ได้ก็รสชาติไม่เหมือนกันครับ แล้วคนทำไวน์แต่ละคนจะมีศาสตร์ในการทำไวน์และจุดประสงค์ในการทำไวน์ไม่เหมือนกัน เขาไม่ได้คำนึงว่าต้องทำแบบนี้ ๆ แล้วทุกคนจะว่าอร่อย แต่เขาจะทำในแบบที่เขาคิดว่าอร่อยแล้วเผยแพร่รสชาติของเขาสู่คนอื่น ๆ นี่จึงทำให้การชิมไวน์นั้นมีเสน่ห์ครับ”

นอกจากไวน์แล้ว คุณหมอกระดูกอย่าง นพ.ชัยยศ ยังให้ความสำคัญกับการออกกำลังกาย เพราะการรักษาร่างกายให้แข็งแรง เป็นหนึ่งในวิธีที่ช่วยชะลอความเสื่อมได้ดี แถมยังเป็นวิธีที่ดีต่อกระดูกด้วย

“กระดูกทำงานร่วมกับกล้ามเนื้อ การที่เราสามารถขยับหรือทำท่าทางต่าง ๆ ได้ เกิดจากสองสิ่งนี้ทำงานร่วมกัน หากกล้ามเนื้อแข็งแรง ก็จะช่วยพยุงและแบ่งเบาภาระบริเวณข้อต่อต่าง ๆ ให้ทำงานได้อย่างพอดีไม่หนักเกินไป ผมแนะนำให้ออกกำลังกายแบบใดก็ได้ ที่ช่วยให้กล้ามเนื้อส่วนแกนกลางลำตัวแข็งแรง

“หากกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัวแข็งแรง กล้ามเนื้อส่วนปลายที่เป็นกล้ามเนื้อมัดเล็กกว่าก็จะไม่ต้องทำงานหนัก กระดูก ข้อต่อต่าง ๆ ก็จะเสื่อมช้าขึ้นด้วยครับ”

คุณหมอยังแนะนำให้จัดท่าทางในชีวิตประจำวันให้เหมาะสม ไม่ควรนั่งนาน ๆ หรืออยู่เฉยๆนานๆ ควรลุกขึ้นยืนหรือหาโอกาสขยับเขยื้อนร่างกายบ่อย ๆ จะช่วยให้กล้ามเนื้อได้ใช้งานและแข็งแรง กระดูกก็จะมีสภาพสมบูรณ์อยู่กับเราไปได้อีกนาน ๆ

นพ.ชัยยศ ทิรานนท์
ศัลยแพทย์กระดูกและข้อผู้ชำนาญการด้านการผ่าตัดกระดูกสันหลัง
ประวัติแพทย์