คนไข้ 75 ปี แชร์ประสบการณ์
รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก ไม่ต้องผ่าตัด
“ผมไม่รู้สึกเจ็บเลย พอตื่นขึ้นมาก็อยู่ในห้องพักฟื้น
ไม่มีเลือดออก แค่รู้สึกมึนเล็กน้อยจากยาสลบ”
คุณโทมัส แอล เพน นักธุรกิจชาวอเมริกัน วัย 75 ปี ที่ทำงานและใช้ชีวิตอยู่เมืองไทยมานานกว่า 25 ปี ตัดสินใจมารักษามะเร็งต่อมลูกหมาก ด้วยวิธีการใส่แร่กัมมันตรังสี ที่โรงพยาบาลเมดพาร์ค ซึ่งเป็นการใส่แร่ชั่วคราว เมื่อออกจากห้องใส่แร่แล้วจะไม่มีแร่หรือกัมมันตรังสีใด ๆ ติดตัวกลับไป ผลการรักษาเป็นที่น่าพอใจ จึงอยากแบ่งปันเรื่องราวผ่าน Patient Story มาติดตามกันเลยค่ะ
การเดินทางของคุณโทมัส เริ่มต้นขึ้นในช่วงปี 1990 เขาย้ายจากประเทศสหรัฐอเมริกา มาดูแลงานด้านทรัพยากรบุคคลให้กับ บริษัท คิมเบอร์ลี่ย์-คล๊าค ที่ประเทศไทย โดยดูแลสวัสดิการด้านการรักษาพยาบาล ให้พนักงานต่างชาติที่ย้ายมา ทำให้รู้จักคุ้นเคยกับแพทย์ที่มีชื่อเสียงมากมาย สุขภาพของคุณโทมัสเองก็ไม่มีอะไรน่ากังวลนัก จนกระทั่งมารู้ว่าตนเองเป็นมะเร็ง
“เมื่อ 4 ปีที่แล้ว ผมกลับไปรักษามะเร็งผิวหนังเมลาโนมา ที่ชิคาโก เขาให้ยาระงับความรู้สึก และผ่าตัดชิ้นเนื้อมะเร็งออกไป หลังจากนั้นก็กลับที่พัก วันนั้นผมมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อยาในระดับรุนแรงมาก และถูกส่งเข้าห้องฉุกเฉินที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่งกลางดึก แต่พวกเขาวินิจฉัยผิดพลาด ส่งผลให้กระเพาะปัสสาวะขยายตัว และเกิดภาวะไตวาย”
PSA สูงเสี่ยงต่อ มะเร็งต่อมลูกหมาก
คุณโทมัสพักรักษาตัวอยู่ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา จนใกล้ถึงวันต้องเดินทางกลับ เขาได้รับคำแนะนำจากเพื่อนซึ่งเป็นแพทย์เฉพาะทางด้านระบบทางเดินปัสสาวะ ให้มารักษากับ นพ.ไพบูลย์ บุญญะพานิชสกุล ที่โรงพยาบาลเมดพาร์ค
“เพื่อน ๆ ของผมยืนยันเป็นเสียงเดียวกันว่า คุณหมอไพบูลย์มีชื่อเสียง ในแวดวงศัลยศาสตร์ระบบทางเดินปัสสาวะอย่างมาก พอได้พบกันแล้วผมก็ประทับใจมากครับ คุณหมอตอบทุกคำถามที่ผมสงสัย เขารักษาและติดตามอาการเป็นระยะ จนวันหนึ่ง เขาพบว่าค่า PSA ในเลือดผมสูงมาก จึงส่งไปทำ MRI, PET/CT Scan รวมถึงตรวจสอบชิ้นเนื้อเพื่อดูความเสี่ยงที่จะเป็นมะเร็ง”
หลังจากตรวจอย่างละเอียดแล้ว พบรอยโรคภายในต่อมลูกหมาก และมีแนวโน้มที่จะลุกลาม คุณหมอจึงได้แนะนำทางเลือกในการรักษามะเร็ง หนึ่งในนั้นก็คือ วิธีการใส่แร่ชั่วคราว ซึ่งเป็นสิ่งที่คุณโทมัสไม่เคยได้ยินมาก่อน และมีแพทย์เพียงไม่กี่ท่านในประเทศไทยที่สามารถทำได้
ใส่แร่ชั่วคราว รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก ฟื้นตัวเร็ว ไม่ต้องผ่าตัด
“คุณหมอไพบูลย์แนะนำวิธี ใส่แร่กัมมันตรังสี ที่แผนกรังสีรักษา (Light of Day, Radiation Oncology) มีเครื่องมือในการรักษา ซึ่งราคาสูงมาก จนผมอดสงสัยไม่ได้ว่าจะมีโรงพยาบาลกี่แห่งในประเทศไทย ที่มีเครื่องมือแบบนี้ใช้งาน แต่โรงพยาบาลเมดพาร์คมีความพร้อมมาก และโชคดีที่มีคุณหมอยงยุทธเป็นผู้ชำนาญการด้วย ต้องขอบคุณเพื่อนของผมที่แนะนำให้รู้จักคุณหมอทั้งสองท่าน ผมมาถูกที่แล้วครับ”
นพ.ยงยุทธ คงธนารัตน์ พร้อมด้วยทีมงาน เป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการรักษาครั้งนี้ สำหรับแผนการรักษาได้เริ่มต้นขึ้นในเดือนมิถุนายน สิ้นสุดเดือนกรกฎาคม โดยคุณโทมัสจะต้องเข้ามารับการใส่แร่ชั่วคราวทั้งหมด 4 ครั้ง ครั้งแรกคุณโทมัสค่อนข้างกังวลเกี่ยวกับการให้ยาระงับความรู้สึก ดังนั้น เพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่เกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย วิสัญญีแพทย์จึงได้ทำการทดสอบยาประเภทต่าง ๆ พร้อมกับรอดูอาการข้ามคืนก่อนเริ่มทำการรักษา
“คุณหมอจะใช้เข็มขนาดเล็กสอดเข้าไป โดยใช้ภาพจากเครื่อง MRI ผสานกับภาพจากเครื่องอัลตราซาวด์พิเศษสำหรับใช้ในการใส่แร่ นำทางไปจนถึงจุดที่เป็นรอยโรค ผมไม่รู้สึกเจ็บเลย พอตื่นขึ้นมาก็อยู่ในห้องพักฟื้น ไม่มีเลือดออก แค่รู้สึกมึนเล็กน้อยจากยาสลบ”
หลังจากจบการรักษาแต่ละครั้ง คุณโทมัสสามารถทานอาหารได้ตามปกติ คุณหมอแนะนำให้ออกกำลังกาย และใช้ชีวิตได้ตามปกติทุกอย่าง
‘มะเร็งทุกชนิด รักษาได้’คำกล่าวที่ไม่ไกลเกินจริง
เพื่อนในวงการแพทย์ มักจะอัปเดตข่าวสารที่น่าทึ่งให้กับคุณโทมัสอยู่เสมอ โดยเฉพาะความก้าวหน้าของเทคโนโลยี ความรู้ทางการแพทย์ ผลงานวิจัย อันจะทำให้เกิดการพัฒนา แนวทางการรักษาที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น และทำให้คำกล่าวที่ว่า “มะเร็งมีทางรักษาให้หาย” นั้นใกล้ความจริงเข้ามาเรื่อย ๆ
“การรักษามะเร็งกำลังพัฒนามากขึ้นครับ มีงานวิจัย มีตัวเลือกใหม่ ๆ มากมาย แต่ก่อนพวกเขาเคยพูดว่าคนเป็นมะเร็งมีโอกาสรอด 50-50 แต่ตอนนี้พวกเขากำลังบอกว่า 99% คุณจะรอด เพื่อนผมคนหนึ่งทำงานวิจัยมะเร็งมากว่า 30 ปี เขาเป็นผู้ก่อตั้ง ศูนย์สิริกิติ์บรมราชินีนาถเพื่อโรคมะเร็งเต้านม ตอนนี้อายุ 77 ปีแล้วยังทำงานอยู่ เพราะช่วง 5 ปีที่ผ่านมา การรักษาก้าวหน้าไปมาก เราเกือบจะรักษามะเร็งทุกรูปแบบได้แล้ว มันเลยทำให้เขาเกษียณไม่ได้”
“คุณรู้ไหม คุณหมอไพบูลย์ คุณหมอยงยุทธ ทั้งสองท่านก็อายุมากแล้วเหมือนกัน แต่ผมรู้สึกได้ถึงพลังอันยิ่งใหญ่ เขาช่วยชีวิตผู้คนได้มากมาย ผมชอบเห็นผู้คนมุ่งมั่นทำสิ่งดี ๆ ให้กับโลกนี้ โดยไม่สนใจอายุของตัวเอง ผมศรัทธาพวกเขามากครับ”
และสิ่งที่คุณโทมัสอยากฝากไว้กับคุณผู้ชายทุกคนก็คือ ควรมาตรวจมะเร็งต่อมลูกหมากทุกปี เพื่อรีบรักษากันตั้งแต่ระยะแรกเริ่มจึงจะได้ผลดีที่สุด
“ผมอยากเชิญชวนให้ผู้ชาย ที่อายุเกิน 45 หรือ 50 ปี ทุกคน ไปตรวจค่า PSA ทุกปีครับ เพราะจะได้รู้ว่ามีอะไรผิดปกติหรือไม่ อย่างของผมเอง จากที่ค่า PSA ต่ำกว่า 1 มันเพิ่มเป็น 1.3 แล้วกระโดดเป็น 5.6 นั่นเลยเป็นจุดเริ่มต้นทำให้ต้องมาตรวจหามะเร็ง และรีบทำการรักษาครับ”
คุณผู้ชายต้องรู้ มะเร็งต่อมลูกหมาก ควรตรวจทุกปี
โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นโรคมะเร็งชนิดที่พบได้บ่อยในผู้ชาย อุบัติการณ์ของมะเร็งต่อมลูกหมากทั่วโลกนั้นอยู่ที่ประมาณ 7.7 ต่อ 100,000 ราย ซึ่งในประเทศไทยพบว่า มีผู้ชายเสียชีวิตจากโรคนี้ มากกว่า 1,000 รายต่อปี และหนึ่งในสาเหตุของมะเร็งต่อมลูกหมากนั้นมาจากพันธุกรรม โดย นพ.ไพบูลย์ บุญญะพานิชสกุล ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านระบบทางเดินปัสสาวะ แนะนำให้มาตรวจ PSA เพื่อเช็กตรวจความเสี่ยงของโรคทุกปี
“หากคนในครอบครัว มียีน BRCA2 หรือคุณพ่อ คุณปู่ เคยเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากมาแล้ว ลูกหลานก็มีโอกาสที่จะเป็นได้ครับ คนกลุ่มนี้หากอายุ 40 ปีขึ้นไปควรมาตรวจ PSA ทุกปี ส่วนคนทั่วไปควรตรวจเมื่ออายุ 50 ปี ค่า PSA แม้จะต่ำกว่า 4 แต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่เป็นนะครับ แต่ถ้าถึงระดับ 4 ก็มีโอกาสเป็นสูง จึงควรตรวจ MRI และตรวจชิ้นเนื้อร่วมด้วย เพื่อให้แน่ใจครับ”
สำหรับเคสของคุณโทมัสนั้น เริ่มแรก นพ.ไพบูลย์ ได้ให้การรักษาต่อมลูกหมากโตด้วยเลเซอร์ จนกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง แต่หลังจากติดตามอาการหลายปี ก็ตรวจพบว่ามีค่าสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมาก (PSA) สูงขึ้น จึงส่งไปตรวจ MRI ก่อนจะพบว่าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากชนิดค่อนข้างรุนแรง คุณหมอจึงได้แนะนำแนวทางการรักษาให้เลือก ระหว่างผ่าตัด ฉายแสง หรือ การใส่แร่ชั่วคราว เทคนิคใหม่ที่ช่วยลดการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อปกติข้างเคียงได้เป็นอย่างมาก
ข้อดีของการฝังแร่ รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก
นพ.ไพบูลย์ ได้ใบรับรองด้าน LDR brachytherapy จาก Seattle Prostate Institute และได้นำวิธีการรักษามะเร็งต่อมลูกหมากด้วยการฝังแร่ มารักษาผู้ป่วย ถือเป็นแพทย์ชุดแรก ๆ ในประเทศไทย ที่ทำหัตถการดังกล่าว โดย Low Dose Rate - LDR เป็นการฝังแร่กัมมันตรังสีซึ่งมีขนาดเล็ก และให้อัตราปริมาณรังสีขนาดต่ำ ไว้ภายในต่อมลูกหมากแบบถาวร โดยจะค่อย ๆ ปล่อยรังสีออกมาอย่างช้า ๆ การรักษาแบบนี้ ผู้ป่วยจะมีแร่กัมมันตรังสีติดตัวไปตลอดชีวิต และคนใกล้ชิดอาจได้รับรังสีในปริมาณเล็กน้อยไปด้วย รังสีนี้จะไม่มีวันหายไป
ปัจจุบัน มีการพัฒนาเทคนิคใหม่ที่เรียกว่า High Dose Rate Brachytherapy (HDR Brachytherapy) ซึ่งเป็นการใส่แร่แบบชั่วคราว ไม่มีแร่ตกค้างอยู่ในร่างกาย โดยการใส่ต้นกำเนิดของรังสีเข้าไปภายในต่อมลูกหมากผ่านเข็มเล็ก ๆ และส่งรังสีปริมาณสูงออกมาเป็นเวลาสองสามนาทีก่อนจะถูกดึงออกไป การรักษาอาจต้องทำหลายครั้งด้วยกัน แต่ข้อดีคือ ผู้ป่วยจะไม่มีแร่กัมมันตภาพรังสีติดตัว
“การผ่าตัดต้องใช้เวลาสมานแผลนานกว่าหนึ่งเดือน และต้องใช้เวลาประมาณสามเดือน ให้กระเพาะปัสสาวะ และท่อปัสสาวะเชื่อมต่อกันได้อย่างแข็งแรง พอที่จะกลับมาทำหน้าที่ได้เต็มที่ แต่ถ้ารักษาด้วยการใส่แร่ HDR เราใช้แค่เข็มเล็ก ๆ เจาะเข้าไปในต่อมลูกหมาก หลังการใส่แร่แต่ละครั้งไม่มีรังสีค้างในร่างกาย ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติหลังจากออกจากโรงพยาบาล มีกิจกรรมทางเพศได้ทันทีหลังการรักษา นี่คือหนึ่งในข้อได้เปรียบที่สำคัญครับ” นพ.ไพบูลย์ กล่าวย้ำ
นอกจากนี้ การผ่าตัด ยังส่งผลต่อการใช้ชีวิตของคนไข้ เช่น กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ต้องพักรักษาตัวหลายเดือน ต้องหลีกเลี่ยงกิจกรรมหนัก ๆ รวมถึงงดมีเพศสัมพันธ์ประมาณ 2-3 เดือน และจากสถิติยังพบว่า โอกาสที่จะกลับมามีสมรรถภาพทางเพศเหมือนก่อนผ่าตัดมีประมาณ 50% เท่านั้น
นพ.ยงยุทธ คงธนารัตน์ แพทย์เฉพาะทางด้านรังสีรักษามะเร็งวิทยา ได้อธิบายขั้นตอน และข้อดีที่หลายคนยังไม่รู้
“เราจะแทงเข็มขนาดเล็กเข้าไปในต่อมลูกหมาก โดยใช้อัลตราซาวนด์นำทาง จำนวน 15-20 เข็ม เข็มเล็กมาก ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่ถึง 1 มิลลิเมตร จากนั้นแร่ก็จะวิ่งเข้าไปในเข็มทุกเข็ม เพื่อปล่อยรังสีเข้าสู่ต่อมลูกหมาก ตามการคำนวณของคอมพิวเตอร์ หลังจากนั้นเม็ดแร่เล็ก ๆ นี้ก็จะถูกดึงออกจากร่างกายผู้ป่วย สรุปแล้วแร่จะอยู่ในตัวผู้ป่วยเป็นเวลาสั้น ๆ ประมาณ 5 นาทีเท่านั้นเองครับ”
“หลังจากนั้นก็จะดึงเข็มทุกเข็มออกจากร่างกายผู้ป่วย แล้วพาไปพักฟื้นที่ห้องพักฟื้น เป็นเวลา 2 ชั่วโมงไม่มีรอยแผลเป็น และไม่ทำอันตรายต่ออวัยวะสำคัญที่อยู่ใกล้เคียง สามารถเดินทางกลับบ้านโดยรถยนต์ หรือนั่งเครื่องบินเป็นระยะทางไกล ๆ ได้ และในวันรุ่งขึ้น เขาสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติที่เคยเป็น รวมทั้งเรื่องของสมรรถภาพทางเพศด้วย”
สิ่งที่จะทำให้การรักษาประสบความสำเร็จได้ นอกจากเครื่องมือ เทคโนโลยีขั้นสูง ซอฟต์แวร์พิเศษแล้ว ต้องมีทีมงานที่มีประสิทธิภาพด้วย นพ.ยงยุทธ กล่าวว่า
“นอกจาก นพ.ไพบูลย์ และผม ที่เป็นผู้นำทีมการรักษาแล้ว เรายังมีแพทย์ วิสัญญีแพทย์ และแพทย์ท่านอื่น ๆ ร่วมอยู่ในทีม รวมไปถึงนักฟิสิกส์ นักรังสี พยาบาลเฉพาะทาง อีกหลายท่าน พวกเขาได้รับการฝึกอบรมมาอย่างดี และทำงานร่วมกัน เพื่อส่งผลที่ดีต่อการรักษาผู้ป่วย กระบวนการรักษานี้ต้องใช้ทีมใหญ่ที่มีความชำนาญ ทำให้วิธีการรักษาแบบนี้ มีโรงพยาบาลที่ทำได้น้อยมาก ถ้าหากใครสนใจก็สามารถติดต่อเข้ามาที่โรงพยาบาลได้ครับ ผมมั่นใจว่า HDR Brachytherapy ที่โรงพยาบาลเมดพาร์คเป็นทางเลือกที่ดีทางเลือกหนึ่งของผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากครับ”
